Volkskrant, geen wereldwonder

Niet de uitspraken van oud minister Voorhoeve maar de documenten, onthuld door de onderzoekers en makers van de documentaire ‘Waarom Srebrenica moest vallen’ zijn de aanleiding voor het hernieuwde NIOD- onderzoek naar de val van Srebrenica is. Uit die stukken blijkt dat het besluit om de bombardementen op de Serviërs voor onbepaalde tijd op te schorten ‘in stilte’ (lees ze, het staat er letterlijk) op een zondag in Washington genomen is. In samenspraak met Britse premier en Franse president en zónder de Nederlandse regering daarover in te lichten. Dat vertelt Voorhoeve niet, dáár reageert hij op nadat we hem die stukken hebben voorgelegd. Hij bevestigt in de documentaire dat de Nederlandse regering destijds niet is ingelicht en is daar verbijsterd over. Zo ga je niet met bondgenoten om, vindt de oud bewindsman. Oud premier Kok heeft inmiddels langs dezelfde lijnen gereageerd. Voorhoeve onthult overigens wel andere interessante zaken over Srebrenica in zijn boek ‘Veilige gebieden’ . Feiten die, een aanvulling vormen op de in de documentaire onthulde documenten. Net als de stukken bevatten ze sterke aanwijzingen dat er wel degelijk voorkennis was over de op handen zijnde aanval van de Serviërs op de enclave en de daarmee gepaard gaande massamoord. Voorkennis die volgens het NIOD in zijn eindrapport ontbrak. Een conclusie die Niod directeur Blom en een deel van zijn team nog altijd staande houdt. Ook na inzage in voornoemde documenten.

De zaken die Voorhoeve meldt vragen eveneens om aanvullend onderzoek. Bij het NIOD zit inmiddels een nieuwe directeur. Hopelijk niet bang om met open vizier naar de nieuwe feiten te kijken en en eventueel bereid om op basis er van de in beton gegoten inzichten van haar voorganger aan te passen. Het is overigens zeer de vraag of er meer naar boven komt dan voorbije zomer. Immers twee ministers en de premier zeiden toen toe bij de bondgenoten (VS, Frankrijk en Engeland) navraag te doen en eventuele nog niet geopenbaarde relevante stukken op te vragen. Wanneer die zoektocht iets had opgeleverd, was het verzoek aan het NIOD waarschijnlijk overbodig. En de kans dat het instituut een poot tussen – vooral de Amerikaanse- deur krijgt is, dunkt mij, gering. Bij eerdere pogingen, in het kader van het initiële onderzoek, werd een delegatie NIOD- onderzoekers resoluut de deur gewezen toen ze verzocht om inzage in niet openbare stukken van de Amerikaanse inlichtingendiensten.

Hoe dan ook, de Volkskrant die de onthullingen in ‘Waarom Srebrenica moest vallen’ afgelopen zomer geen nieuws vond, gaf de toenmalige NIOD- directie en anderen die eenzelfde opinie waren toegedaan pagina’s lang de ruimte. Een kritiekloos en gezagsgetrouw podium. De makers van de documentaire werd niets gevraagd. Ondergetekende bood de krant een ingezonden stuk aan maar kreeg te horen dat de ruimte zeer beperkt was (een paar honderd woorden). Voor die eer heb ik bedankt. Zonder leedvermaak stel ik opnieuw vast dat de kwaliteitskrant de feiten niet op een rijtje heeft. Treurnis.