Piloten, stewards en stewardessen van Nederlandse luchtvaartmaatschappijen hebben in 2022 en de eerste helft van 2023 ruim 2.000 keer melding gemaakt van vermoeidheid bij de toezichthouder op de luchtvaart: de Inspectie Leefomgeving en Transport. In 20 procent van de gevallen, circa 400 keer, was het bemanningslid in kwestie dermate moe dat hij zijn werk niet meer veilig kon uitoefenen en van boord moest stappen. Dat blijkt uit cijfers die demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Milieu naar de Tweede Kamer heeft gestuurd naar aanleiding van de Zembla uitzending ‘Omerta boven de wolken’. Lees meer….

De klimaatcrisis ten spijt; voor een paar tientjes op een stedentrip of naar de zon vliegen blijft voor veel reizigers een onweerstaanbaar aanbod. Het aantal mensen dat in het vliegtuig stapt ligt weer bijna op het niveau van vóór de corona-pandemie. Maar wie betaalt de prijs voor dat goedkope ticket?

Maandenlang voeren we gesprekken met piloten en cabinepersoneel van zogenoemde prijsvechters, de vliegtuigmaatschappijen die ons voor een paar tientjes door heel Europa vervoeren. Zembla onthult hoe meer en meer vliegend personeel werkt onder steeds slechtere arbeidsomstandigheden. Dat heeft een negatief effect op de veiligheid. Maar de EASA, de Europese toezichthouder, ziet het probleem niet. Wat gaat er mis boven de wolken en waarom horen we er zo weinig over? ‘There is an omerta’, zegt een piloot. ‘If you speak, you die.’ International version available.

De Europese luchtvaart is de afgelopen jaren onveiliger geworden. Dat zegt een derde van 10.000 ondervraagde piloten, stewards en stewardessen in een nog niet gepubliceerd Zweeds onderzoek in handen van Zembla. Het is mede een gevolg van het stijgend aantal zogeheten atypische contracten. De rechtspositie van piloten en cabinepersoneel met zo’n contract is zwak, waardoor ze vaker doorwerken terwijl ze daar, door ziekte of vermoeidheid, niet toe in staat zijn. Piloten geven tegenover Zembla toe dat ze tijdens vluchten zelfs in slaap vallen.  International press release available

Het stuk van Lynn Barber in The Sunday Times is mild kritisch en dat is al heel wat. Maar het gesprek met CEO O’Leary is toch vooral een gezellig onderonsje. Zonder tegenspraak stelt hij dat de beschuldigingen in Reporter “feitelijk onjuist waren.” Barber kent kennelijk de feiten niet. Het charmeoffensief van de Ryanair baas leidt misschien tot meer comfort voor de reiziger maar  hoe is het inmiddels gesteld met de veiligheid? Is het brandstofbeleid aangepast? Daarover (opnieuw) geen vragen aan de baas van de geel- blauwe reus (de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa) die zich graag afficheert als ‘Klein Duimpje’.

In Mayday Mayday I en II vertelden drie gezagvoerders en een first officer van prijsvechter Ryanair, hoe ze, om kosten te besparen, onder druk werden gezet om minder brandstof te tanken dan ze zouden willen. Ook biechtten ze op dat ze vlogen terwijl ze daar fysiek niet toe in staat waren omdat ze alleen voor vlieguren betaald kregen. Het nieuws uit de uitzendingen ging door heel Europa. Het leverde de KRO twee dingen op: een rechtszaak van Ryanair en De Loep, de jaarlijkse prijs van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). Ryanair heeft de rechtszaak inmiddels tot in hoger beroep verloren. Een jaar na het tweeluik maakt Reporter de balans op.

In Mayday Mayday deel III een onderzoek naar wat er sindsdien gebeurd is.

Deel II: Onder druk van management.

In Brandpunt Reporter doen drie gezagvoerders en een co- piloot van Ryanair hun verhaal. Ze blijken ook te vliegen als ze ziek of oververmoeid in de cockpit zitten. Ze staan door de arbeidsomstandigheden bij Ryanair onder druk om ook te vliegen als ze ‘unfit to fly’ zijn. Dat is strafbaar volgens Europese regelgeving. Beroepsorganisaties willen een onderzoek naar de bedrijfscultuur van de Ierse luchtvaartmaatschappij.