Goed dat NRC aandacht besteedt aan een rechtszaak als deze. Dat gebeurt te weinig terwijl de belangen groot zijn. “De belangrijkste vraag die voorligt is of Zembla de uitingen mag publiceren” stelt raadsman Jens van den Brink in hoger beroep ter zitting.

Piloten, stewards en stewardessen van Nederlandse luchtvaartmaatschappijen hebben in 2022 en de eerste helft van 2023 ruim 2.000 keer melding gemaakt van vermoeidheid bij de toezichthouder op de luchtvaart: de Inspectie Leefomgeving en Transport. In 20 procent van de gevallen, circa 400 keer, was het bemanningslid in kwestie dermate moe dat hij zijn werk niet meer veilig kon uitoefenen en van boord moest stappen. Dat blijkt uit cijfers die demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Milieu naar de Tweede Kamer heeft gestuurd naar aanleiding van de Zembla uitzending ‘Omerta boven de wolken’. Lees meer….

De klimaatcrisis ten spijt; voor een paar tientjes op een stedentrip of naar de zon vliegen blijft voor veel reizigers een onweerstaanbaar aanbod. Het aantal mensen dat in het vliegtuig stapt ligt weer bijna op het niveau van vóór de corona-pandemie. Maar wie betaalt de prijs voor dat goedkope ticket?

Maandenlang voeren we gesprekken met piloten en cabinepersoneel van zogenoemde prijsvechters, de vliegtuigmaatschappijen die ons voor een paar tientjes door heel Europa vervoeren. Zembla onthult hoe meer en meer vliegend personeel werkt onder steeds slechtere arbeidsomstandigheden. Dat heeft een negatief effect op de veiligheid. Maar de EASA, de Europese toezichthouder, ziet het probleem niet. Wat gaat er mis boven de wolken en waarom horen we er zo weinig over? ‘There is an omerta’, zegt een piloot. ‘If you speak, you die.’ International version available.

Het stuk van Lynn Barber in The Sunday Times is mild kritisch en dat is al heel wat. Maar het gesprek met CEO O’Leary is toch vooral een gezellig onderonsje. Zonder tegenspraak stelt hij dat de beschuldigingen in Reporter “feitelijk onjuist waren.” Barber kent kennelijk de feiten niet. Het charmeoffensief van de Ryanair baas leidt misschien tot meer comfort voor de reiziger maar  hoe is het inmiddels gesteld met de veiligheid? Is het brandstofbeleid aangepast? Daarover (opnieuw) geen vragen aan de baas van de geel- blauwe reus (de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa) die zich graag afficheert als ‘Klein Duimpje’.

Na drie jaar procederen is het arrest van de Hoge Raad in zijn beoordeling kort en helder: ‘De in het middel aangevoerde klachten kunnen niet tot cassatie leiden.’ Marco de Lange en Bart Nijpels maakten voor de – inmiddels opgeheven-  onderzoeksjournalistieke tv- rubriek Reporter in 2012 en 2013  twee documentaires over Ryanair, de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa. Ryanair startte na de uitzendingen een rechtszaak. In april 2014 en juli 2015 (hoger beroep) stelde de rechter Reporter al in het gelijk. Vandaag wees de Hoge Raad arrest in het voordeel van de voormalige tv- rubriek. Zie hier voor meer informatie én het documentaire tweeluik…

In Mayday Mayday I en II vertelden drie gezagvoerders en een first officer van prijsvechter Ryanair, hoe ze, om kosten te besparen, onder druk werden gezet om minder brandstof te tanken dan ze zouden willen. Ook biechtten ze op dat ze vlogen terwijl ze daar fysiek niet toe in staat waren omdat ze alleen voor vlieguren betaald kregen. Het nieuws uit de uitzendingen ging door heel Europa. Het leverde de KRO twee dingen op: een rechtszaak van Ryanair en De Loep, de jaarlijkse prijs van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). Ryanair heeft de rechtszaak inmiddels tot in hoger beroep verloren. Een jaar na het tweeluik maakt Reporter de balans op.

In Mayday Mayday deel III een onderzoek naar wat er sindsdien gebeurd is.

Deel II: Onder druk van management.

In Brandpunt Reporter doen drie gezagvoerders en een co- piloot van Ryanair hun verhaal. Ze blijken ook te vliegen als ze ziek of oververmoeid in de cockpit zitten. Ze staan door de arbeidsomstandigheden bij Ryanair onder druk om ook te vliegen als ze ‘unfit to fly’ zijn. Dat is strafbaar volgens Europese regelgeving. Beroepsorganisaties willen een onderzoek naar de bedrijfscultuur van de Ierse luchtvaartmaatschappij.

Deel 1: Beroepsorganisaties roepen op tot onderzoek

Piloten van Ryanair vliegen geregeld met minder brandstof dan ze zouden willen. Dat zeggen vier piloten van Ryanair in het KRO programma Reporter. Ze stellen dat ze, om te bezuinigen, onder druk worden gezet om zo min mogelijk te tanken. Hun medewerking aan het KRO- programma omschrijven ze als een noodoproep. “Ik hoop dat er geen crash nodig is om iedereen wakker te schudden”, zegt één van hen. Beroepsverenigingen pleiten in Reporter voor diepgaand onderzoek naar het brandstofbeleid van de Ierse luchtvaartmaatschappij.